به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد استان قزوین نشست تخصصی «نقدی بر تالیف کتابهای معماری و شهرسازی(گفتار اول)» شنبه (۲۷ شهریور‌ماه) با حضور دکتر حسین کلانتری خلیل‌آباد، استاد‌یار و عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی، دکتر محمد نقی‌زاده، استاد‌یار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دکتر مهدی فیض، مشاور فرهنگی رئیس جهاد دانشگاهی و مهدی گلدوزها، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد استان قزوین در دفتر مرکزی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی برگزار شد.
شان دانشجو اجل از جزوه‌خوانی است
نقی‌زاده با تاکید بر نقش استادان دانشگاه در ارتقاء جایگاه کتاب گفت: استادان دانشگاه در ارتقاء جایگاه کتاب نقش موثری دارند چراکه معتقدم شان دانشجو اجل از جزوه‌خوانی است. علاوه بر این تاکید دارم، استادی که بیش از دو تا سه ترم درباره یک موضوع مطلب تازه ارائه ندهد باید پرسید که آیا هیچ مقاله یا کتاب جدیدی منتشر نشده است؟ البته بسیاری از کتابهای این حوزه کپی یا ترجمه است و جای اندیشه و فرهنگ اسلامی ایرانی در تالیف کتابهای معماری و شهرسازی خالی است.
وی با اشاره به جریان ضعیف اقتصاد نشر ادامه داد: منفعت مالی استاد از انتشار کتاب در حد صفر است و از سوی دیگر دانشگاه‌ها نیز چندان رغبتی برای حمایت از تالیف کتاب ندارند. بخش قابل توجهی از مقالات من حاصل پرسش دانشجویان است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد که هر دو طیف دانشجو و استاد در ارتقاء جایگاه کتاب نقش دارند.
بیگانگی کتابهای معماری با فرهنگ اسلامی و ایرانی
نقی‌زاده اظهارکرد: درصد بسیاری از کتابهای حوزه معماری و شهرسازی همچنین جامعه با فرهنگ معماری ایرانی و اسلامی بیگانه است؛ در حالی‌که همه باید به معماری توجه داشته باشند چراکه همه ما، در معماری زندگی می‌کنیم. اگر مردم درباره معماری اطلاعات داشته باشند، هرگز نمی‌پذیرند که در چنین وضعیتی زندگی کنند. چاپ کتاب با موضوع معماری و شهرسازی برای عموم مردم با هدف ارتقاء دانش عمومی زمینه‌ساز مطالبه‌گری از مسئولان امر خواهد شد.
وی با اشاره به لزوم توجه به راه‌های مختلف در تولید محتوا در حوزه معماری و شهرسازی ادامه داد: می‌توان با کاستن از نوشتن و توجه به واژگان کلیدی و قابلیتهای تصویر از بار هزینه تولید کتاب کاست؛ استفاده از این روش‌ها موجب جلب نظر دانشجویان معماری خواهد شد چراکه این عده چندان تمایلی به مطالعه ندارند و بیشتر به مشاهده تصویر و نقشه علاقه دارند؛ البته تاکید می‌کنم که دانشجویان معماری باید سطح دانش خود را ارتقا دهند چراکه هیچ ابزاری جای کتاب نمی‌نشیند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم توجه به معرفی کتاب برای سرفصل‌های معماری از سوی وزارت علوم افزود: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای هر سرفصل ده‌ها عنوان کتاب معرفی می‌کند؛ درحالی که به نظر می‌رسد اگر برای هر درس سه یا چهار عنوان، با وسواس بیشتری انتخاب و معرفی شود موثر‌تر خواهد بود.
نقش مهم کتابفروشی‌ها در ارتقاء جایگاه نشر معماری
نقی‌زاده با انتقاد از نبود کتابفروشی مستقل در حوزه نشر معماری گفت: به‌نظر می‌رسد که باید بین وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم، تحقیقات و فناوری و مراکز حرفه‌ای تعامل سازنده‌ای شکل بگیرد تا در ادامه شاهد انتشار کتابهای شهرسازی با شمارگان بالا باشیم.
وی اظهار کرد: ارتباط منطقی بین تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان در دو بخش علمی و اجرایی و همچنین عموم مردم در حوزه شهرسازی و معماری وجود ندارد. مباحث مربوط به اندیشه اسلامی و ایرانی در تالیف کتابهای معماری و شهرسازی ضعیف است. به‌عنوان مثال، بسیاری از دانشجویان شناختی از مفهوم «شفافیت» یا «خوانایی» در دانش معماری غرب و ایرانی ــ اسلامی ندارند. شفافیت در اندیشه معماری غرب به معنای عریانی و در اندیشه اسلامی ــ ایرانی به معنای صیقل دادن برای درک و دیدن خداوند است. بیش از چند هزار معمار از دانشگاه‌ها دانش‌آموخته می‌شوند و وضعیت معماری شهر‌های ما در وضعیت فعلی است.
ضعیف بودن نشر معماری و شهرسازی در محتوا و جذابیت بصری
کلانتری نیز درباره وضعیت نشر کتابهای حوزه معماری و شهرسازی اظهار کرد: هرچند که تولید و نشر کتاب افزایش پیدا کرده اما به دلیل توجه مخاطبان به‌ویژه دانشجویان به قابلیتهای فضای مجازی شاهد کاهش فروش کتاب هستیم. نقش نهاد‌هایی از جمله وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش در ارتقاء جایگاه کتاب بسیار مهم است؛ البته در کشور مراکز حرفه‌ای و حتی کارگروهی برای انتشار کتاب در حوزه معماری و شهرسازی وجود ندارد.
وی با انتقاد از اکتفا دانشجو به جزوات کلاسی افزود: هرچند که در ابتدای هر ترم از سوی استادان چندین کتاب برای مطالعه به دانشجو پیشنهاد می‌شود اما دانشجویان خود را با جزوات درسی مجاب می‌کنند. یاد‌آور می‌‌شوم که کتابهای دانشگاهی به‌ویژه در حوزه معماری و شهرسازی با جذابیت‌های بصری منتشر نمی‌شود؛ علاوه بر این با توجه به فقدان برنامه‌ریزی، در تولید محتوا و شبکه توزیع نیز با مشکل مواجه هستیم. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ذیل معرفی سرفصل‌ها به معرفی کتاب نیز اقدام می‌کند اما الزامی برای استفاده از این کتاب‌ها اعمال نمی‌شود.
کلانتری ادامه داد: به‌نظر می‌رسد طراحی مناسب کتابهای معماری موجب فراگیری منابع این حوزه در بین عموم خواهد شد؛ توجه به امور فنی و چاپ و افزایش کیفیت در تحقق این هدف موثر است. تولید کتاب تصنیفی در حوزه معماری و شهرسازی اندک و البته کار دشواری است. موضوعاتی مانند طراحی مبلمان، آرابش و پیرایش شهری همچنین مباحث جدیدی مانند «روانشناسی محیط» چندان مورد توجه مولفان نیست؛ علاوه بر این باید بیش از گذشته به موضوع معماری اسلامی توجه شود. حمایت از مولفان، شبکه توزیع و محتوا در جریان تولید کتاب معماری باید مورد توجه قرار گیرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه درباره نقش استادان در اطلاع‌رسانی تازه‌های نشر معماری به دانشجویان اظهار کرد: استادان فقط به معرفی کتاب اقدام و برای آزمون پایان ترم به گفته‌های خود اکتفا می‌کنند و الزامی برای خرید کتاب ندارند. ناشران در جریان معرفی تازه‌های نشر نقش مهمی دارند و با ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی می‌توانند در تولید اخبار تازه‌های نشر موثر واقع شوند.
گلدوزها، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد استان قزوین نیز در تشریح فعالیت‌های این مرکز گفت: جهاد دانشگاهی واحد قزوین از سال ۱۳۹۱ مجوز نشر اخذ کرد و طی یکسال اخیر با رویکرد تخصصی به فعالیت مشغول است. طی این مدت ۸۰ درصد کتابهای این مرکز با موضوع معماری به جاپ رسیده است.
دکتر مهدی فیض، مشاور رئیس جهاد دانشگاهی بر لزوم توجه ناشران به تالیف گروهی و حمایت جهاد دانشگاهی از این امر تاکید کرد.
